Werken met programmalijnen
Met de introductie in 2020 van programmalijnen is de adviesraad een nieuwe vorm van werkprogrammering gaan toepassen. Een aantal overkoepelende onderwerpen en maatschappelijke vraagstukken wordt daar binnen enkele programmalijnen bij elkaar gezet. Dit zijn vaak nieuwe onderwerpen maar ook thema's die we uit eerdere publieke consultaties, gesprekken en onderzoeken hebben opgehaald.
De programmalijnen en de diverse deelprojecten leveren uiteindelijk kennis- en adviesproducten op. Daarmee hopen we inzicht te kunnen geven in de diverse knelpunten en vraagstukken op het terrein van migratie. We geven waar mogelijk bij die producten ook steeds oplossingsrichtingen.
De kennis over de verschillende deelgebieden van migratie wordt op deze manier bij elkaar gebracht en kan in samenhang worden bezien. Zo kan het maatschappelijk debat over migratie beter worden gevoed.
Migratie en arbeidsmarkt
Waarom dit programma?
Er bestaan veel maatschappelijke vraagstukken op het gebied van de wisselwerking tussen migratie en de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld de positie van Europeanen die in Nederland werkzaam zijn in de landbouw of logistiek, de arbeidsparticipatie van vluchtelingen en gezinsmigranten, of de vraag of Nederland wel aantrekkelijk genoeg is om kennismigranten aan zich te binden. Er is bovendien veel onzekerheid over de vraag hoeveel en welke arbeidsmigranten in de toekomst nodig zijn. Een onzekerheid die door de coronacrisis alleen maar groter is gebleken.
Met dit programma wil de Adviesraad Migratie (voorheen ACVZ) kennis op het snijvlak van migratiebeleid en de arbeidsmarkt bijeenbrengen en bijdragen aan een meer samenhangend beleid rond migratie, arbeidsmarkt en economie.
Thema’s
Vragen die binnen dit programma aan de orde komen zijn:
- Hoe kan de arbeidsmarktpositie verbeteren van mensen die niet als arbeidsmigrant naar Nederland zijn gekomen (zoals gezins- en asielmigranten)?
- In hoeverre kan arbeidsmigratie bijdragen aan het oplossen van tekorten in bepaalde sectoren van de economie?
- Moet arbeidsmigratie vooral van tijdelijke aard zijn en zo ja, in hoeverre is het dan nodig dat arbeidsmigranten de taal leren en integreren in onze samenleving?
Het eerste project dat de adviesraad heeft opgepakt is ‘De bijdrage van migranten aan een weerbare en toekomstbestendige zorgsector’. In het kader van dit project is in mei 2021 de verkenning ‘Van asielzoeker naar zorgverlener’ gepubliceerd.
In het deelproject ‘De bijdrage aan de langdurige zorg door arbeidsmigranten van buiten de EU’ onderzoeken we of arbeidsmigranten van buiten de EU een oplossing kunnen vormen voor de vacatures die in de langdurige zorg gaan ontstaan. Daarnaast onderzoeken we aan welke condities het arbeidsmigratierecht en -beleid voor de langdurige zorg moet voldoen om bij te dragen aan een toekomstbestendige en weerbare zorgsector. Het projectplan vindt u hier.
In het project ‘Naar een brede welvaartbenadering in het migratiebeleid’ concludeert de adviesraad dat het arbeidsmigratiebeleid gebaseerd zou moeten zijn op de vraag in hoeverre arbeidsmigranten bijdragen aan de kwaliteit van leven, zowel hier als elders als in de toekomst. De Adviesraad Migratie (voorheen ACVZ) doet hierbij voorstellen voor het ontwikkelen van een adviesmodel waarbinnen die afweging gemaakt kan worden.
Ook levert de Adviesraad Migratie met het project ‘Corona, arbeidsmarkt en migratie’ een bijdrage aan het onderzoek en de beleidsdebatten over de betekenis van arbeid van migranten voor de veerkracht van de voorziening van essentiële goederen en diensten, in het bijzonder voedsel, gezondheid en zorg.
Suggesties of vragen?
Vindt u dat de adviesraad binnen dit programma aandacht moet besteden aan een bepaald onderwerp? Of heeft u vragen over de opzet en aanpak van dit programma? Laat het ons weten en neem contact op met Christine Otten.
Zie ook
Adviesrapport: Zorgvuldig arbeidsmigratiebeleid
Blog: 'Toekomst van migratie kan nog alle kanten uit'
Artikel: 'A ‘better work’ strategy is necessary for resilient societies and economies'
17 december 2021 Kamerbrief jaarrapportage arbeidsmigranten
Migratie en lokaal bestuur
Waarom dit programma?
Gemeenten hebben de laatste jaren steeds meer lokale opgaven gekregen, niet alleen voor hun Nederlandse ingezetenen, ook voor migranten. In het dagelijks leven is de gemeente voor hen vaak het eerste aanspreekpunt en het nationale migratiebeleid moet lokaal worden uitgevoerd. Het beleid sluit echter niet altijd goed aan bij de lokale en/of regionale maatschappelijke situatie. Dat leidt soms tot spanningen tussen de Rijksoverheid en het lokale bestuur.
Met dit programma willen we meer inzicht krijgen in de knelpunten die wederzijds worden ervaren, willen we adviseren over mogelijkheden om het migratiebeleid meer in samenhang vorm te geven en daarmee bijdragen aan een meer lokaal en regionaal gedragen migratiebeleid.
Thema’s
Gemeenten hebben veel en grote lokale maatschappelijke opgaven als het om migranten gaat: opvang van asielzoekers, huisvesting van statushouders en arbeidsmigranten, inburgering en participatie, maatschappelijke begeleiding, zorgverlening, het waarborgen van de openbare orde en de publieke veiligheid en het bewaken van de leefbaarheid etc. We hebben twee thema’s geprioriteerd: inburgering en huisvesting.
We zijn het programma gestart met een gespreksronde. In maart 2021 hebben we wethouders van een aantal grote en kleine gemeenten in verschillende provincies gevraagd naar wat zij als belangrijkste lokale thema’s zien op het gebied van migratie. De aangedragen thema's kunt u terugvinden in het verslag van de gespreksronde.
Hoe kunnen buurten en dorpen helpen bij de opvang van asielmigranten? Met die vraag ging de Adviesraad Migratie (ACVZ) langs gemeenten en onderzoekers en Monique Kremer en Sander Vergeer hebben de bevindingen bij elkaar gezet in hun artikel in Zet de deuren van asielzoekerscentra wagenwijd open naar de buurt – Sociale Vraagstukken
Projectplan ‘Een (t)huis voor statushouders’
Ondanks voortdurende inspanningen van het rijk, provincies en gemeenten lukt het al langere tijd niet goed om statushouders te huisvesten op een manier die hen in staat stelt snel en volwaardig deel te nemen aan de Nederlandse samenleving.
In het project 'Een (t)huis voor statushouders' onderzoeken we wat de belangrijkste obstakels zijn die de rijksoverheid, regionaal en lokaal bestuur bij de huisvesting van statushouders ervaren en die de integratie van statushouders belemmeren. Ook onderzoeken we wat in de huidige aanpak wel bijdraagt aan integratie en bekijken we in hoeverre uit de obstakels en succesfactoren ‘basisprincipes’ kunnen worden afgeleid voor succesvolle huisvesting en integratie van statushouders.
Themabijeenkomsten over inburgering en participatie
De adviesraad organiseert de komende periode bijeenkomsten over lokale uitdagingen op het gebied van inburgering en integratie. Daartoe gaan we in gesprek met lokale uitvoeringsexperts en ervaringsdeskundigen. Interesse? Lees de planning van bijeenkomsten.
Suggesties of vragen?
Vindt u dat de adviesraad binnen dit programma aandacht moet besteden aan een bepaald onderwerp? Of heeft u vragen over de opzet en aanpak van dit programma? Laat het ons weten en neem contact op met de programmacoördinator Sander Vergeer.
Effectieve rechtsbescherming
Waarom dit programma?
Effectieve rechtsbescherming speelt een cruciale rol in het werk van de adviesraad. In veel adviezen komt het recht van een individu om beroep in te stellen bij de rechter tegen een besluit of handelen van de overheid aan bod. De Adviesraad Migratie (voorheen ACVZ) meent dat een effectieve rechtsbescherming fundamenteel is voor het borgen van grondrechten en voor het goed functioneren van de rechtsstaat.
De adviesraad wil met haar producten bijdragen aan een eerlijk en zorgvuldig migratiebeleid. Daarom zoekt de raad een balans tussen de rechten en plichten van zowel burgers als overheid. Rechten en plichten in het kader van effectieve rechtsbescherming spelen onder meer een rol bij de inrichting van de asielprocedure en het vaststellen van inburgerings- en naturalisatievereisten.
Deze programmalijn gaat niet alleen over het recht op effectieve rechtsbescherming, maar ook over de uitvoerbaarheid van regelgeving. Met dit programma willen we juridische, politieke en maatschappelijke ontwikkelingen in kaart brengen die van invloed zijn op (de werking van) effectieve rechtsbescherming.
Thema’s
Effectieve rechtsbescherming is een fundamenteel beginsel dat stevig is verankerd in het Europese en nationale recht. Het richt zich op verschillende onderdelen van een goed functionerende rechtsstaat: fair trial, openbaarheid en behandeling binnen een redelijke termijn door een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie. Maar ook op rechtsbijstand, het recht om gehoord te worden en de zogenoemde equality of arms.
Thema’s die binnen deze programmalijn worden uitgewerkt hebben betrekking op o.a. de wijzigingen in het toelatingsbeleid en de effecten van het EU Pact Migratie en Asiel.
Menselijke maat in het migratiebeleid
Binnen de programmalijn is ook een serie commentaren gepubliceerd waarin de menselijke maat in het migratiebeleid centraal staat.
De adviesraad acht het van groot belang dat er recht wordt gedaan aan de fundamentele rechten van mensen bij de totstandkoming en uitvoering van beleid, wet- en regelgeving en dat de menselijke waardigheid daarbij wordt beschermd. Het doel van deze serie commentaren is dan ook om te verkennen of er wel voldoende aandacht is voor de menselijke maat bij de totstandkoming en uitvoering van het migratiebeleid.
Versnelde digitale ontwikkelingen
Binnen de programmalijn is er ook aandacht voor de gevolgen van de versnelde digitale transformatie van de migratieketen voor de rechtsbescherming. De adviesraad bouwt - door in gesprek te gaan met onderzoekers en wetenschappers - kennis en expertise op met als doel een debat te starten over de impact van digitale ontwikkelingen op de rechtsbescherming van migranten
Technologische ontwikkelingen kunnen bijdragen aan het versneld afdoen van verblijfsaanvragen en het efficiënter inrichten van organisatieprocessen, maar mogen niet ten koste gaan van de zorgvuldigheid en rechtsbescherming van individuen.
Op afstand horen
In de podcast 'Op afstand horen' die parallel is gepubliceerd met het eerste commentaar 'Op afstand horen' in de reeks 'Menselijke maat in het migratiebeleid', gaat het over de inzet van telehoren in de asielprocedure en de rechtszaal.
In 2020 is – vooral door de coronamaatregelen – het gebruik van videoconferentie in asielzaken tot ontwikkeling gekomen. De rechtspraak en de IND hebben getracht de meest urgente zaken toch te behandelen, meestal door het houden van digitale zittingen of het horen van asielzoekers op afstand.
De podcast maakt onderdeel uit van het onderzoek van de adviesraad om de rechtsbescherming te waarborgen bij het op afstand horen van asielzoekers.
Rechtsbescherming en de EU
In maart en april 2021 hebben we ter oriëntatie een aantal experts gevraagd naar wat zij zien als belangrijkste thema’s op het gebied van effectieve rechtsbescherming en het EU asiel- en migratiebeleid. Zomer 2021 zijn wij gestart met een project ter verkenning van de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de EU en de lidstaten, waaronder Nederland, voor schendingen van mensenrechten aan en buiten de EU-grenzen. Wat zegt het recht hierover, welke mogelijkheden zijn er voor individuele migranten om een klacht in te dienen of een zaak te beginnen tegen de EU en/of een of meerdere lidstaten en hoe goed werken deze eigenlijk?
12 januari 2022 heeft de adviesraad de policy brief 'EU grenzen zijn ook onze grenzen' gepubliceerd waarin een probleemanalyse wordt gegeven en diverse aanbevelingen zijn gedaan. Naast dit rapport zijn nog enkele andere kennisproducten zoals een info sheet opgesteld. Dit thema houdt de aandacht van de adviesraad.
Daarnaast dragen we bij aan het debat over de toekomst van Schengen door relevante kennis en gesprekspartners bij elkaar te brengen
Suggesties of vragen?
Vindt u dat de adviesraad binnen deze programmalijn aandacht moet besteden aan een bepaald onderwerp? Of heeft u vragen over de opzet en aanpak van dit programma? Laat het ons weten en neem contact op met de programmacoördinator David de Jong.
Overige onderwerpen
Gevraagd advies over beleidsmatige richtgetallen
De adviesraad Migratie bracht eind december 2022 het adviesrapport 'Realisme rond richtgetallen' uit over de inzet van quota en streefcijfers binnen het migratiedomein.