Reactie op Contourennota intrekking Spreidingswet
De Adviesraad Migratie is kritisch over het voornemen van het kabinet om de Spreidingswet in te trekken. De raad maakt zich zorgen over de gebrekkige motivering, het feit dat dit plan niet zorgvuldig is afgestemd op andere maatregelen en de omstandigheid dat een instrument dat goed lijkt te werken wordt afgeschaft, zonder dat er werkbare alternatieven voor terugkomen. Het opvangen van asielzoekers is - los van de aantallen - een normale maatschappelijke opgave, die met goed openbaar bestuur gezamenlijk kan worden geklaard. De lessen van de afgelopen jaren leren ons dat consistent beleid, heldere afspraken, goede samenwerking met alle betrokken partijen, duurzame financiële kaders en wettelijke taakstellingen daarvoor onontbeerlijk zijn.
Spreidingswet: van onrust naar duidelijkheid
De ervaringen met de crisisaanpak van de afgelopen tien jaar leren ons dat die ten koste gaat van de kwaliteit van de opvang, asielzoekers een valse start bezorgt, veel bestuurlijke onrust veroorzaakt en de solidariteit in de samenleving en binnen de overheid ondermijnt.
De Spreidingswet geeft duidelijkheid aan provincies en gemeenten en spreekt hen nadrukkelijker aan. Net als bij invoering, moet bij het voornemen tot intrekken van een wet de noodzaak daarvan zorgvuldig worden gemotiveerd. Zeker nu de wet pas kortgeleden in werking is getreden en de eerste ervaringen positief zijn.
Behouden van elementen van de Spreidingswet positief, maar onvoldoende
Enerzijds is het positief dat het kabinet elementen van de Spreidingswet wil behouden, zoals het al langer bestaande coördinatiemechanisme van de landelijke en provinciale regietafels en de bestaande capaciteitsraming. Die instrumenten zijn belangrijk om inzicht te geven in de opgave en het gesprek aan te gaan over wie vervolgens wat doet. Anderzijds is ook gebleken dat met de inzet van deze instrumenten zonder wettelijke taakstelling de afgelopen jaren structureel te weinig opvangplekken zijn gerealiseerd en dat de plekken die wel werden gerealiseerd onvoldoende over het land waren verspreid.
Aandachtspunten voor doorstroomlocaties en opstartwoningen
De adviesraad heeft er begrip voor dat naar alternatieve huisvestingsvormen wordt gezocht om het asielopvangstelsel te ontlasten. We benadrukken dat dergelijke voorzieningen zo moeten worden ingericht dat ze er daadwerkelijk aan bijdragen dat statushouders zo snel mogelijk kunnen meedoen in de samenleving. Dus geen jarenlange huisvesting op afgelegen plekken, maar woonruimte in buurten en wijken, waar mensen elkaar gemakkelijker kunnen ontmoeten en meer mogelijkheden hebben om deel te nemen aan het maatschappelijk leven.
Het is niet duidelijk hoe het kabinet ervoor gaat zorgen dat gemeenten op vrijwillige basis voldoende geschikte doorstroomlocaties beschikbaar kunnen stellen. Het kabinet wil namelijk ook de wettelijke taakstelling voor het huisvesten van statushouders afschaffen. En er ligt een voorstel om gemeenten te verbieden statushouders als voorrangscategorie aan te merken bij het huisvesten. Dit alles zal ertoe leiden dat gemeenten feitelijk geen instrumenten meer in handen hebben om statushouders in reguliere woningen te huisvesten. Dat vergroot het risico dat zij uiteindelijk in slechte, kwetsbare huisvestingssituaties terecht komen, wat niet alleen hun integratie belemmert, maar ook ten koste gaat van de leefbaarheid en veiligheid in gemeenten.