Wist je dat … je niet hoeft te trouwen om in aanmerking te komen voor gezinshereniging?

Weblogbericht | 28-10-2025 | Adviesraad Migratie

Voorwaarden voor verblijf van een buitenlandse partner

De mogelijkheid voor een buitenlandse partner om in Nederland te mogen verblijven, hangt af van de nationaliteit en status van de partner die hier al woont. EU-burgers uit andere lidstaten hebben speciale rechten dankzij het vrij verkeer binnen de EU. Daardoor kunnen zij onder relatief gunstige voorwaarden een verblijfsrecht voor hun partner aan het EU-recht ontlenen. Nederlanders en derdelanders, die de nationaliteit hebben van een land buiten de EU, vallen onder het nationale recht. Omdat Nederland inzet op een streng migratiebeleid, gelden voor hen strengere voorwaarden voor gezinshereniging. Beide partners moeten over een geldig paspoort beschikken, minimaal 21 jaar oud zijn en gaan samenwonen. Daarnaast mogen zijzelf en hun partner geen gevaar zijn voor de openbare orde of de openbare veiligheid.

De partner in Nederland - de ‘referent’ - moet ook voldoende en duurzaam inkomen hebben. Minimaal het minimumloon is normaal gesproken voldoende, maar dit geld mag niet uit een uitkering komen. Het maakt niet uit of de middelen verkregen worden uit loondienst, werk als zelfstandige, of uit eigen vermogen, zolang ze minstens een jaar beschikbaar zullen blijven voor beide partners. Er zijn uitzonderingen voor gepensioneerden en mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn.

Buitenlandse partners uit visumplichtige landen moeten een speciaal visum (een machtiging tot voorlopig verblijf, mvv) aanvragen en aantonen dat ze aan bovengenoemde voorwaarden voldoen. De buitenlandse partner moet daarnaast aantonen basiskennis te hebben van de Nederlandse taal en maatschappij door het ‘basisexamen inburgering in het buitenland’ succesvol af te leggen. Er zijn 76 Nederlandse ambassades waar dit examen kan worden afgelegd (dus niet in ieder land ter wereld) en in veel landen is er een wachttijd. Het basisexamen hoeft niet te worden afgelegd als: (a) de referent een verblijfsvergunning voor asiel heeft; (b) de referent een verblijfsvergunning voor een tijdelijk verblijfsdoel heeft, zoals voor werk; (c) het familielid al in een andere EU-lidstaat is ingeburgerd; of (d) het familielid door bijzondere individuele omstandigheden het examen niet kan afleggen, bijvoorbeeld als diegene een psychische of lichamelijke belemmering of een verstandelijke beperking heeft.

Erkenning van verschillende relatievormen

Voldoen aan alle voorwaarden vraagt veel van beide partners en het kan veel tijd kosten om bewijsstukken te verzamelen. Maar als eenmaal aan de voorwaarden is voldaan, maakt het niet uit of de partners getrouwd zijn, een geregistreerd partnerschap of een duurzame, exclusieve relatie hebben. In het laatste geval moet je wel meer bewijs leveren en kunnen er heel persoonlijke vragen worden gesteld. Als het aannemelijk is dat de relatie bestaat en oprecht is, wordt er geen onderscheid gemaakt tussen gehuwde en ongehuwde partners. De ruime definitie van partners past bij de Nederlandse openheid voor verschillende relatievormen. Dit heeft als voordeel dat je niet móet trouwen om je buitenlandse partner naar Nederland te halen. Het betekent tegelijkertijd dat trouwen om een verblijfsvergunning te krijgen weinig zin heeft, omdat ook getrouwde koppels nog aan veel aanvullende voorwaarden moeten voldoen.

De uitzonderingspositie van asielmigranten

Asielmigranten die gezinshereniging met hun familieleden willen, hebben een uitzonderingspositie. Op basis van het Europees recht geldt voor hen een lager leeftijdsvereiste (namelijk 18 jaar) en hoeven zij niet te voldoen aan het inkomens- of het inburgeringsvereiste. De voorwaarde dat ze geen gevaar mogen zijn voor de openbare orde of nationale veiligheid, geldt wel. De verplichting om een speciaal visum (de mvv) te hebben geldt ook, maar bij de aanvraag daarvan hoeven familieleden alleen hun familieband met de referent aan te tonen. Anders dan in de reguliere procedure, wordt van ongehuwde partners van asielmigranten nog vereist dat zij ‘afhankelijk zijn’ van de referent. In de praktijk blijkt dit een theoretisch verschil en wordt op dezelfde manier getoetst of de partners een duurzame en exclusieve relatie hebben.

De invoering van een tweestatusstelsel en het beperken van gezinshereniging met asielmigranten

Het Kabinet Schoof wil een tweestatusstelsel invoeren. Voor een deel van de asielmigranten gaan dan strengere regels gelden voor gezinshereniging. Als de wet wordt aangenomen, wordt nareis voor ongehuwde partners van asielmigranten onmogelijk gemaakt, tenzij zij trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan. Voor sommige asielmigranten is het niet mogelijk om aan deze voorwaarde te voldoen. Met name migranten uit de LGBTQIA+ gemeenschap kunnen in hun land van herkomst vaak niet trouwen. Soms is dat zelfs de reden voor hun vlucht.

Via de reguliere procedure blijft gezinshereniging met een ongehuwde partner wel mogelijk. De partners moeten dan wel aan de veel strengere reguliere voorwaarden voor gezinshereniging voldoen. Als gevolg van hun vluchtachtergrond en kwetsbare positie is het voor asielmigranten moeilijk om (snel) aan het middelenvereiste te voldoen. Daarnaast kunnen er praktische obstakels voor de ongehuwde partner bestaan om het inburgeringsexamen in het buitenland succesvol af te leggen, omdat in conflictgebieden vaak geen ambassade in de buurt is waar dat examen kan worden afgelegd. Zelfs de voorwaarde om over een geldig paspoort te beschikken kan een belemmering zijn, omdat het in onveilige gebieden onmogelijk kan zijn om identiteitsdocumenten van de autoriteiten te verkrijgen. De Adviesraad Migratie heeft hier al voor gewaarschuwd: we zeggen open te staan voor diversiteit in relatievormen, maar dreigen juist de deur dicht te doen voor degenen die daar het meest behoefte aan hebben.

Dit blog is geschreven door mr. dr. Hester Kroeze