Steun Oekraïne, investeer in haar kinderen in Nederland

Weblogbericht | 21-10-2025 | Mr. Christine Otten

Herrie in huis en hoofd

Veel Oekraïense kinderen verblijven in overvolle, [1] [2] veelal tijdelijke en grootschalige gemeentelijke opvanglocaties. Privacy en veiligheid zijn hier niet vanzelfsprekend. Ruimten speciaal voor kinderen zijn - als die er al zijn - te vaak met dubbele sloten vergrendeld. Om soms enkel op een zaterdagmiddag even open te gaan.

In de jonge hoofden is er evenmin rust. Een steekproef onder Oekraïense kinderen van twaalf tot vijftien jaar in tien Europese landen toonde aan dat vier op de tien kinderen last hebben van depressies, angst en paniekaanvallen. Toegang tot geestelijke gezondheidszorg is in Nederland echter beperkt. Dit geldt al helemaal als je zorg zoekt die gespecialiseerd is in diverse culturele achtergronden en gewoonten. Oekraïenssprekende zorgprofessionals zijn er te weinig.

[1] Oekraïners in Nederland slapen steeds vaker op straat of in de auto

[2] Opvang Oekraïners nagenoeg vol, VNG vraagt om oplossingen | VNG

Wat wél werkt

Er gaan natuurlijk ook dingen goed. In de Telegraaf was te lezen dat de gemeente Vijfheerenlanden de handen ineen slaat met scholen en een leerplichtambtenaar om onveiligheid te signaleren. Het UAF heeft - in samenwerking met hogescholen en universiteiten - voor 250 Oekraïners een studieplek kunnen realiseren, berichtte het NRC.

Den Haag lijkt ook steeds meer aandacht te hebben voor kinderen in de asielopvang. Dit blijkt uit het rondetafelgesprek dat de Tweede Kamer onlangs over het thema organiseerde (de bijdrage van de Adviesraad Migratie lees je hier). Maar ook uit de belofte van de minister van Volkshuisvesting, Asiel en Migratie. Zij gaat onze signalering ‘Tussen kwetsbaarheden en kansen. Een goede toekomst voor Oekraïense kinderen en jongeren’ meenemen in haar plannen. De Kamer nam op haar beurt moties aan waardoor Oekraïense studenten mogelijk (tien)duizenden euro’s op jaarbasis gaan besparen op hun studie. En die structurele opvangplekken voor ontheemden mogelijk maken.

Wat beter kan

Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft er werk te verzetten. Het kabinet verkent de optie van een nationale verblijfsregeling (tijdelijk transitiedocument) voor Oekraïense ontheemden. Deze gaat naar verwachting in na afloop van de tijdelijke verblijfsstatus in maart 2027. Het is cruciaal dat het Rijk bij het maken hiervan de belangen van kinderen centraal stelt. Zoals dit trouwens moet van het VN-Kinderrechtenverdrag. Voor gemeenten valt een hoop winst te behalen bij het inrichten van kindvriendelijke ruimten. Mét ruime openingstijden. En het aanwijzen van een vertrouwenspersoon speciaal voor kinderen kan bijdragen aan een gevoel van veiligheid.

Zorginstellingen kunnen ook hun steentje bijdragen. Bijvoorbeeld door samen met Rijk en gemeenten Oekraïens- of Russischtalige psychologen, therapeuten en maatschappelijk werkers aan te nemen en te ondersteunen bij het laten erkennen van buitenlandse zorgdiploma’s. (Voor alle aanbevelingen zie onze signalering en het artikel dat Trouw hierover schreef).

Zorgen voor ontheemde kinderen is investeren in een generatie

Laten we desalniettemin realistisch zijn: ook als Nederland terugkeer aanmoedigt, blijven waarschijnlijk veel Oekraïners in Nederland nadat het daar weer veilig is. Simpelweg omdat ze zich thuis zijn gaan voelen. Of omdat dit, zeker voor jonge kinderen, het enige land is dat ze kennen. Investeren in ontheemde kinderen en jongeren blijft ook dan onverminderd van belang. In de eerste plaats voor hun eigen welzijn. In de tweede omdat het in het belang is van de Nederlandse samenleving dat deze generatie jonge ontheemden als veerkrachtige en weerbare volwassenen mee kan doen in de maatschappij van morgen.

Met de verkiezingen in aantocht is dit een uitgelezen kans voor een nieuw kabinet om Oekraïne te steunen: door te bouwen aan duurzame opvang, perspectief en stabiliteit voor Oekraïense kinderen in Nederland. Immers, de toekomst van zowel Nederland als Oekraïne speelt nu op onze schoolpleinen.